Azərbaycan cəmiyyətində əlilliyi olan şəxslərin sosial həyata tam inteqrasiyası hələ də ciddi problemlərlə üzləşir. Onların təhsil, məşğulluq, nəqliyyat və ictimai yerlərə çıxış imkanlarında müxtəlif məhdudiyyətlər mövcuddur. Bu da onların həyat keyfiyyətinə və cəmiyyətə töhfə vermə imkanlarına mənfi təsir göstərir.
Əlilliyi olan şəxslər gündəlik həyatlarında bir sıra sosial, fiziki və hüquqi problemlərlə üzləşirlər. Onların ən çox qarşılaşdığı çətinliklərə aşağıdakılar daxildir:
- Əlçatanlıq: Bir çox ictimai bina, məktəb, iş yeri və nəqliyyat vasitələri fiziki məhdudiyyətli şəxslər üçün uyğunlaşdırılmayıb. Bir çox ictimai və dövlət müəssisələrində pandusların, liftlərin və uyğun infrastrukturun olmaması əlilliyi olan şəxslərin sərbəst hərəkət etməsini məhdudlaşdırır.
- Təhsil imkanları: Əlilliyi olan şəxslərin təhsilə çıxış imkanları məhduddur. İnklüziv təhsil sistemi hələ tam qurulmayıb. Bəzi məktəb və universitetlərdə inklüziv təhsil üçün yetərli şəraitin olmaması onların təhsil hüququnun tam təmin olunmamasına səbəb olur.
- Məşğulluq: Əlilliyi olan şəxslər işəgötürənlər tərəfindən bəzən potensialdan kənar qiymətləndirilir və əmək bazarına daxil olmaqda çətinlik çəkirlər.
- Sosial münasibət: Cəmiyyətin bəzi üzvləri tərəfindən hələ də stereotiplərlə qarşılanır, bu da sosial diskriminasiyaya səbəb olur. Cəmiyyətdəki bəzi yanaşmalar və psixoloji baryerlər onların sosial həyata inteqrasiya olunmasına mənfi təsir göstərir.
- Nəqliyyatda çətinliklər: İctimai nəqliyyat vasitələrinin əlçatan olmaması bu şəxslərin gündəlik həyatlarını daha da çətinləşdirir.
Bu problemlərin həlli üçün daha geniş miqyaslı maarifləndirmə işləri, dövlət dəstəyi, qanunvericilikdə islahatlar və cəmiyyətin əlilliyi olan insanlara qarşı empati və anlayışlı yanaşması vacibdir.
Həll Yolları:
– İctimai binalarda tam əlçatanlıq təmin edilməlidir.
– İnklüziv təhsil sisteminin genişləndirilməsi vacibdir.
– Əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq iş yerlərində kvotalar tətbiq edilməli və nəzarət gücləndirilməlidir.
– Maarifləndirici kampaniyalarla stereotiplər qırılmalı, bərabərlik təşviq olunmalıdır.
Əlilliyi olan şəxslər cəmiyyətin tamhüquqlu üzvləridir. Onların qarşılaşdığı çətinliklərin aradan qaldırılması sosial ədalətin və insan haqlarının təminatıdır. Dövlət və cəmiyyət birgə şəkildə bu istiqamətdə daha aktiv olmalıdır.
Əlili Yusif
142 views